san xuat giong cong nghe moi

[Admin]

Mấy năm nay, công nghệ chọn tạo, nhân giống thủy sản; các chương trình sản xuất giống nhằm khai thác, sử dụng nguồn gen bản địa và giống nhập nội phục vụ đa dạng hóa sản phẩm nuôi... được triển khai tích cực, hiệu quả. Đến nay, (theo Thứ trưởng Bộ Thủy sản Nguyễn Việt Thắng) cho biết, khoa học và công nghệ (KH&CN) về giống thủy sản và các chuyên ngành liên quan như thức ăn và dinh dưỡng; quản lý sức khỏe ấu trùng và môi trường nuôi... đã tiếp cận và giải quyết được những vấn đề thực tiễn đặt ra.
Công tác KH&CN về giống đã được Bộ Thủy sản đẩy mạnh (bằng nhiều giải pháp đồng bộ), như: Chỉ đạo tăng cường bổ sung nhân lực và trang thiết bị cho các tổ chức KH&CN trong ngành. Tập trung nguồn lực chủ yếu cho nghiên cứu cơ sở khoa học bảo tồn qũy gen; nghiên cứu thuần hóa giống nhập nội; nâng cao chất lượng giống đối với các loài cá nước ngọt; nghiên cứu công nghệ sinh sản nhân tạo một số đối tượng thủy sản có giá trị kinh tế cao và qúy hiếm; tổ chức bảo tồn đàn giống và hoàn thiện công nghệ sản xuất giống. Đầu tư cho công tác chuyển giao công nghệ sản xuất giống các loài thủy sản nội địa từ các cơ sở nghiên cứu trong nước đến từng địa phương; nhập khẩu công nghệ sản xuất giống (đối với một số loài thủy sản có giá trị) của nước ngoài..
Bộ Thủy sản đã tích cực triển khai đầu tư xây dựng hệ thống trạm, trại giống thủy sản, mở rộng quản lý lưu giữ những đàn giống gốc chất lượng tốt, cung cấp đàn hậu bị cho các địa phương, tham gia chuyển giao các tiến bộ KH&CN về giống thủy sản. Nhiều dự án sản xuất giống khác với các đối tượng nuôi nước lợ, mặn, ngọt (bằng các nguồn vốn khác nhau), cũng đã và đang được thực hiện tại nhiều địa phương, từ miền biển đến miền núi...
Theo số liệu thống kê (chưa đầy đủ), hiện nay, cả nước đã có hơn 500 trại giống thủy sản nước ngọt, sản xuất khoảng 12 tỷ con giống/năm (riêng ở miền Tây Nam Bộ có 145 trại, mỗi năm cung cấp 4 tỷ con giống cá da trơn (cá tra, ba sa), hơn 5000 trại giống tôm sú (sản xuất hơn 20 tỷ con giống/năm) và hàng nghìn trại giống sản xuất giống các loài cá biển, giáp xác, động vật thân mềm, bò sát, lưỡng cư... cung cấp con giống phục vụ nhu cầu phát triển nuôi trồng của nhân dân ở các vùng sinh thái khác nhau. Công nghệ sản xuất những giống cá nước ngọt chủ lực đã được phổ thông hóa, người dân và doanh nghiệp đã có thể tự sản xuất con giống...
Nhìn chung, công tác giống đã đáp ứng tương đối tốt nhu cầu của sản xuất. Đặc biệt là, các nhà khoa học đã tạo được một số đối tượng thủy sản nước ngọt mới có năng suất cao như cá Chép lai, Trê lai, Rô phi dòng GIFT; chọn giống và nghiên cứu thành công công nghệ sinh sản nhân tạo một số đối tượng thủy sản quý hiếm, có giá trị kinh tế cao (như các loài cá Song, cá Giò, cá Lăng, tôm Sú, tôm Rảo, cua biển, ghẹ, trai ngọc , hàu, sò huyết, ốc hương, vẹm xanh....). Một số loài khác, có giá trị kinh tế cao (như cá Mrigal, cá Rohu, Vược, cá Chim trắng nước ngọt...) đã được di giống thuần hoá thành công. Loài rong Sụn đỏ, một đối tượng có giá trị kinh tế, được du nhập, thuần và nhân giống hơn 10 năm nay, đã phát triển tốt ở các loại thủy vực nước mặn khác nhau (Nam Trung Bộ, Nam Bộ), tạo nguồn sản phẩm xuất khẩu có giá trị và khối lượng lớn.
Các tiến bộ về công nghệ sản xuất giống đã giúp giải quyết được phần lớn số lượng giống cho nhu cầu nuôi trồng, nhất là các đối tượng nuôi xuất khẩu đang giữ vị trí "chủ lực" như tôm Sú, cá Tra-Ba sa, tôm càng xanh... Hơn nữa, đã có những thành công trong những nghiên cứu công nghệ sản xuất giống rất độc đáo-chẳng hạn như ứng dụng công nghệ sản xuất tôm càng xanh toàn đực để đưa vào nuôi thương phẩm (vì con cái tăng trưởng chậm); hoặc công nghệ chuyển giới tính cá Rô phi, tạo ra hàng loạt cá đơn tính đực (để khắc phục nhược điểm cá đẻ nhiều lần trong năm, kích cỡ nhỏ, năng suất thấp)... đã tạo ra năng suất và hiệu quả kinh tế cao, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường quốc tế.
Chúng ta cũng đã làm chủ được công nghệ sản xuất giống các loài vi sinh vật, tảo biển làm thức ăn tươi sống cho ấu trùng (tôm cá), sử dụng loài vi tảo biển phân bố tự nhiên trong vùng biển nuớc ta, kết hợp với du nhập các giống vi tảo tốt từ bên ngoài bảo đảm có đủ bộ giống vi tảo làm thức ăn trong giai đoạn ương nuôi ấu trùng. Đây là một đóng góp có ý nghĩa quyết định nâng cao tỷ lệ sống của ấu trùng, đưa các công nghệ sản xuất giống thuỷ sản trở nên dễ áp dụng cho người dân và nâng cao hiệu quả kinh tế trong khâu sản xuất con giống.
Bên cạnh những nghiên cứu ứng dụng thành công các công nghệ sản xất giống thủy sản; các tiến bộ kỹ thuật quan trọng như ứng dụng sinh học phân tử và miễn dịch trong phòng và trị bệnh nguy hiểm đối với tôm, cá; kỹ thuật nhân giống vi sinh vật và nuôi tảo trong nuôi dưỡng ấu trùng; sử dụng chế phẩm sinh học để tăng khả năng chống chịu bệnh của vật nuôi trong quá trình thâm canh... đã được phổ cập vào thực tiễn sản xuất. Những kết quả nghiên cứu về các phương pháp bảo quản lạnh tinh động vật thủy sản cũng đã góp phần tích cực cho công tác chọn giống và bảo quản quỹ gen các loài quý hiếm.
Trong những năm tới, KH&CN về giống thủy sản sẽ hướng tới những đầu tư phát triển công nghệ cao, ứng dụng công nghệ sinh học... Đã có những ý kiến (của các nhà khoa học) đề xuất: Cần tiếp tục đầu tư xây dựng và nâng cấp các phòng thí nghiệm để có khả năng nghiên cứu tốt hơn các vấn đề có liên quan đến sản xuất giống thuỷ sản. Tập trung nghiên cứu phát triển công nghệ sản xuất giống đối với những đối tượng có lợi thế thị trường, những đối tượng nuôi trồng mới có giá trị và chú ý những đối tượng bản địa để làm phong phú mặt hàng xuất khẩu. Tiếp tục các hướng bảo tồn và khai thác quỹ gen, nâng cao chất lượng di truyền của một số đối tượng thủy sản nuôi có giá trị kinh tế. Cùng với việc bảo tồn nguồn gen động vật thủy sản sống, cần từng bước phát triển ngân hàng bảo quản lạnh; xây dựng ngân hàng gen vi sinh vật và vi tảo phục phụ sản xuất thức ăn tươi sống cho nuôi trồng; sản xuất chế phẩm sinh học phục vụ quản lý sức khỏe động vật thủy sinh và môi trường...
Thiều Thục Oanh (tổng hợp)